TS Nguyễn Văn Khởi, Q. GĐ Trung tâm Khuyến nông Quốc gia cho biết: ĐBSCL được xem là vựa lúa của cả nước, hàng năm đóng góp đến 90% tổng sản lượng gạo xuất khẩu và góp phần đảm bảo an ninh lương thực quốc gia. Cây lúa trở thành nguồn thu nhập chính nuôi sống nhiều thế hệ nông dân và nghề trồng lúa gắn liền với đời sống của bà con. Tuy nhiên, những năm gần đây, tình hình canh tác lúa gặp nhiều khó khăn do thị trường gạo bấp bênh, dịch hại gia tăng, đặc biệt là biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp...

Nhằm có giải pháp kỹ thuật thích ứng với biến đổi khí hậu, ổn định SX và nâng cao thu nhập trong canh tác lúa, từ vụ HT 2016 chương trình được khởi động, cung cấp cho nông dân các giải pháp kỹ thuật mới, phù hợp để có cách thức SX thông minh, hiệu quả, tiết kiệm tối đa chi phí đầu tư không cần thiết; đồng thời nâng cao năng suất, chất lượng lúa gạo.

Trong vụ HT 2016, năng suất lúa tươi bình quân ở 13 mô hình thu được khoảng 6,8 tấn/ha, cao hơn đối chứng khoảng 500kg/ha, các tỉnh Kiên Giang, Vĩnh Long năng suất đã tăng gần 1 tấn/ha. Theo đó, mô hình trên tiếp tục được nhân rộng với diện tích lớn hơn, quy mô hơn. Nhiều hộ nông dân tham gia mô hình đánh giá cao kết quả đạt được.

Ảnh: Hoàng Vũ

“Trong quá trình thực hiện mô hình, nông dân được hướng dẫn các kỹ thuật canh tác, phù hợp, đúng khoa học, góp phần giảm chi phí, tăng năng suất và chất lượng. Các chuyên gia khuyến cáo nông dân nên giảm lượng giống gieo sạ đầu vụ, chủ yếu sạ 80kg/ha. Biện pháp kỹ thuật này được giới khoa học đánh giá là phù hợp và hoàn toàn khả thi. Nếu áp dụng tốt và nhân rộng được, toàn vùng ĐBSCL với hơn 4 triệu ha đất lúa sẽ tiết kiệm được rất nhiều chi phí canh tác hàng năm của nông dân.

Bên cạnh đó, bà con phải từ bỏ thói quen bón phân quá nhiều vừa tăng chi phí vừa ảnh hưởng đến đất trồng. Theo đó, các nhà khoa học khuyến cáo nông dân nên giảm phân bón và chỉ sử dụng liều lượng phù hợp, hạn chế thuốc BVTV. Việc sử dụng phân bón hợp lý, tránh dư thừa nhất là đạm còn góp phần giảm phát thải khí nhà kính, giảm ô nhiễm môi trường, góp phần giảm tác hại do biến đổi khí hậu”, ông Khởi nói.

Ông Lê Quốc Phong, TGĐ Cty CP Phân bón Bình Điền cho biết: Các mô canh tác lúa thông minh đều tuân thủ khuyến cáo và hướng dẫn của nhà khoa học, đã đạt kết quả tốt, khiến bà con yên tâm và tin tưởng vào thành tựu khoa học kỹ thuật. Năng suất lúa tươi bình quân ở 13 tỉnh ĐBSCL làm mô hình đã tăng khoảng 11,4% tương đương 680 kg/ha. Ruộng đối chứng đạt trung bình 5,97 tấn/ha, trong khi đó mô hình đạt 6,65 tấn/ha, góp phần lớn tăng thu nhập cho nông dân.

Quan trọng hơn, với kết quả trên đã chứng minh cho bà con thấy rằng việc giảm giống, bón phân hợp lý cân đối, đầu tư vào chuẩn bị đất tốt đầu vụ, phun thuốc BVTV khi thật cần thiết không những đảm bảo an toàn mà còn tăng được năng suất lúa.

Ảnh: Hoàng Vũ

Ngoài ra chi phí đầu tư về giống, phân bón, thuốc BVTV... giảm khá nhiều so với SX theo tập quán cũ. Giá thành SX trong mô hình bình quân khoảng 2.600 đ/kg giảm được khoảng 20% so với đối chứng (3.200 đ/kg).

Bên cạnh đó, năng suất ở các mô hình đều vượt trội, giúp lợi nhuận tăng lên rất nhiều. Với tỷ suất lợi nhuận bình quân đạt 53% so với đối chứng xấp xỉ 40%, chênh lệch đến 13% đã chứng minh hiệu quả của chương trình. Cá biệt ở Tiền Giang và Cà Mau lợi nhuận đã tăng đến hơn 11 triệu đ/ha so với đối chứng.